دانستنی های قهوه – قسمت اول

دانستنی های قهوه

قهوه نام نوعی نوشیدنی است که به واسطه بو دادن دان قهوه تولید می شود. این واژه شاید برایتان ناآشنا باشد، کافه یا کافا که عربی شده قهوه و نام شهری در اتیوپی است که گیاه قهوه ابتدا در آنجا روییده است. مردم اهل کفا به گیاه قهوه، بون می گویند. به گفته برخی عرب زبانان قهوه نام شرابی بوده است که با گذر زمان، نام این نوشیدنی شده است. ریشه واژه قهوه قها می باشد که در گذشته نیز خوردن این نوشیدنی باعث بی اشتهایی می شده است (قها به معنی بی اشتهایی یا بی اشتها بودن است.)

انتخاب نام قهوه برای این نوشیدنی دلایل گوناگونی دارد که بارز ترین دلایل آن، این است که، واژه قهوه از زبان آفریقایی گرفته شده است. قهوه ای که در فنجان دارید محصولی از درختی همیشه سبز است که میوه های آن شبیه به گیلاس است و به گیلاس قهوه مشهور است.

دانه قهوه در اصل هسته گیلاس قهوه است که آن را در فرآیند جداسازی، میوه از دانه جدا می کنند. هر میوه قهوه دارای دو دانه قهوه است که روبروی یکدیگر قرار گرفته اند

پس از فرآیند جداسازی دانه از گوشت میوه مراحل مختلفی طی می شود و سپس به مرحله رست دادن یا برشته کردن قهوه می رسد.

گفته می شود کشف قهوه توسط یک چوپان و بز هایش صورت گرفته است. بز ها با خوردن قهوه جنب و جوش زیادی داشته و چوپان متوجه این موضوع می شود. امروزه قهوه دومین کالای تجاری پس از نفت و همچنین مشهور ترین و ارزان ترین نوشیدنی گرم سراسر جهان است. حالا قهوه دارای یک روز جهانی است و در بورس جز کالاهای محبوب  فعالیت دارد. SCOاست که تحت نظارت سازمانی به نام ICO می باشد و انجمن تخصصی قهوه با نام. برزیل، ویتنام، کلمبیا و اندونزی به ترتیب بزرگترین تولید کنندگان قهوه در جهان هستند، اما آمریکای لاتین به تنهایی تولید کننده شصت درصد قهوه جهان است!

اشاره ای مختصر به تاریخچه قهوه:

نخستین نشانه های قهوه در قرن یازدم در اتیوپی اتفاق افتاد همان طور که اشاره کردیم همه چیز زیر سر بز های آن چوپان بود! پس از کشف این دانه مردم آن کشور دانه های قهوه را با روغن های حیوانی مخلوط می کردند که سبب افزایش انرژی آنان می شد.

پس از گذشت چند قرن، قرن چهاردهم قهوه وارد عربستان شد و مردم آن درست مانند مردمان اتیوپی قهوه را مصرف می کردند که پس از مدتی قهوه در یمن کشت می شد. به دلیل ممنوعیت نوشیدن نوشیدنی های الکی در جهان اسلام، قهوه شهرت بسیاری یافت و جایگزین مناسبی برای مسلمانان بود و مسلمانان پله ای برای انتشار قهوه در جهان شدند.

قهوه از مناسب‌ترین جایگزین‌ها برای مصرف الکل است که به آن توصیه شده است قبل از قرن ۱۳ که این نوشیدنی محبوب در جهان شناخته شود تاریخچه قهوه به مصر و عربستان باز می‌گردد و در آن دوران از این نوشیدنی استفاده می‌شده است و قهوه خانه‌هایی برای سرو این نوشیدنی وجود داشته است؛ و فرهنگ دست به دست کردن قوری قهوه نیز شباهتی به دست به دست کردم جام شراب دارد.

پس از عربستان و یمن نوبت به پادشاهان و ثروتمندان ترکیه رسید، قهوه در آن کشور به شکل قهوه ترک امروزی تهیه و سرو می شد. و به دلیل نزدیک بودن ترکیه به کشور های اروپایی، در قرن شانزدهم قهوه کم کم به ایتالیا و فرانسه و سپس انگلستان سفر کرد، و کافه ها در این کشور های شروع به فعالیت کردند.
با گسترش مسیر ارتباطی اروپا و مرز‌های عثمانی به۹ تدریج ار بنادر یمن این نوشیدنی به مرز‌های اروپا نیز وارد شد و در قرن ۱۷ قاچاق این محصول به مرز‌های هند افزایش یافت و از آن به بعد در انگلستان و سایر نقاط جهان گسترش پیدا کرد و بیشتر کشور‌های اروپایی سعی داشتند تا دانه‌های قهوه را در سرزمین‌های خود کشت کنند.

ابوعلی سینا در یکی از کتب پزشکی خود، در مورد توانایی و کاربرد های پزشکی (بون)و نوشیدنی بدست آمده از آن، این گونه نوشته است:

دانه هایی که سبک، رنگ لیمویی و بویی خوش داشته باشند برای انتخاب مناسب اند اما دانه های سنگین وزن و سپید مناسب نمی باشند و طبع آن را عده ای سرد و عده ای گرم  و خشک می دانند.

اولین اشاره به “قهوه” در زبان انگلیسی به این شکل می‌باشد.”Chaoua”

در زبان‌های انگلیسی و اروپایی، قهوه از کلمه ترکی عثمانی کاهوه (Kahveh) و ایتالیایی کافه (Caffe) گرفته می‌شود،

و واژه ترکی این کلمه نیز از واژه عربی “قهوه” اقتباس شده است.

قهوه در ایران از دوران صفویان وارد مرز‌ها شده است و نوعی نوشیدنی روزانه در آن دوران به شمار می‌رفته است و بعد از آن چای توانست جایگزینی برای قهوه در ایران باشد. تا جایی که در بیشتر قهوه خانه‌های آن نیز چای سرو می‌شده است که همراه با هنرنمایی‌های مختلف نیز بوده است؛ و امروزه کافی شاپ‌ها و مراکز مختلفی این نوشیدنی محبوب را در انواع آن سرو می‌کنند.

امروزه در تمام نقاط جهان قهوه به شکل‌های مختلفی سرو می‌شود و در تاریخچه قهوه می‌توان به تحولات مختلفی اشاره کرد سرو شدن قهوه در انواع مختلف اسپرسو، ساده، فوری، کافی میکس، کاپوچینو، کافه لاته و شیر قهوه نشان دهنده این مهم است.